21 Οκτ 2018

Οι κοινωνίες έχουν τα πανεπιστήμια που επιλέγουν

Του Ορέστη Καλογήρου*
Το κείμενο φοιτητών και φοιτητριών της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ για το πρόβλημα των ναρκωτικών στο campus, που γνωστοποιήθηκε προτού ακόμη ολοκληρωθεί η μεταξύ τους συλλογή υπογραφών, τάραξε τα νερά στην ακαδημαϊκή κοινότητα, στα ΜΜΕ και στην κοινωνία. Μαζί και η ανακοίνωση της Συγκλήτου του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών για το ίδιο πρόβλημα.
«Δεν επιλέξαμε να ζούμε σε κάποιο κέντρο διακίνησης ναρκωτικών», γράφουν οι φοιτητές και οι φοιτήτριες. Ποιοι φταίνε; Το «άσυλο», οι καθηγητές, οι φοιτητές, τα κόμματα, η κυβέρνηση; Τι πρέπει να γίνει; Ποιος πρέπει να το κάνει; Την Πέμπτη 18 Οκτωβρίου μπροστά στα κάγκελα του ιστορικού κτιρίου του ΑΠΘ, στην Παλιά Φιλοσοφική, εκτυλίχθηκαν σκηνές που ντροπιάζουν το ελληνικό πανεπιστήμιο. Έμπορος ναρκωτικών προπηλάκισε και απείλησε δημοσιογράφους, κάμεραμαν και καθηγητές, όταν κατάλαβε ότι εκτυλίσσεται ρεπορτάζ για το πρόβλημα της εμπορίας ναρκωτικών στο ΑΠΘ. Η ιστορία έγινε viral και αναπαράχθηκε από εκατοντάδες ανθρώπους και πολλά ΜΜΕ.
Σχηματίστηκε ένα τεράστιο κύμα συμπάθειας. Η ιστορία είναι διδακτική και δείχνει ανάγλυφα ποιος φταίει και τι πρέπει να γίνει. Όλοι φταίνε και όλοι πρέπει να δουλέψουν για να αλλάξει η κατάσταση. Το κύριο ερώτημα είναι, θέλουν όλοι να αλλάξει η κατάσταση; Είμαι σε θέση να γνωρίζω ότι, η πρυτανεία του ΑΠΘ, η εισαγγελία και η αστυνομία στη Θεσσαλονίκη θέλουν να λυθεί το πρόβλημα των ναρκωτικών. Και προσπαθούν να κάνουν κάτι. Το κάνουν όμως αποσπασματικά, ερασιτεχνικά, χωρίς επαγγελματισμό, με αλληλομετάθεση ευθυνών, δηλαδή, το κάνουν ατελέσφορα. Η στρατηγική τους έχει αποτύχει παταγωδώς και πρέπει να αναθεωρηθεί επειγόντως.
Είμαι, επίσης, σε θέση να γνωρίζω ότι δεν θέλουν όλοι οι φοιτητές να λυθεί το πρόβλημα. Μεγάλο μέρος τους είναι γαλουχημένο με την ιδέα ότι όλα πρέπει να επιτρέπονται, ακόμη κι αν απαγορεύονται, ότι όλα πρέπει να είναι ελεύθερα, ότι κάθε απαγόρευση είναι καταπίεση. Από την άλλη μεριά, μεγάλο μέρος των καθηγητών, αλλά και των εργαζομένων, σχεδόν η συντριπτική πλειοψηφία, αδιαφορούν. Πολιτική βούληση δεν υπάρχει. Το αντίθετο, υπάρχει πολιτική βούληση να διαιωνίζεται η κατάσταση. Το έδειξε ανάγλυφα το λεγόμενο πόρισμα Παρασκευόπουλου που υιοθέτησε ασμένως ο υπουργός Παιδείας.
Όμως, γιατί άραγε δεν πρέπει να διακινούνται ναρκωτικά στο πανεπιστήμιο; Λένε πολλοί. Είμαστε μήπως τόσο συντηρητικοί; Δεν ξέρουμε ότι σχεδόν όλοι καπνίζουν που και που ένα μαύρο; Άλλοι πάλι ανοίγουν τη συζήτηση για την αποποινικοποίηση, για τις δομές που λείπουν, για μια «άλλη» πολιτική του κράτους κλπ. Όμως, σε κάθε περίπτωση, όπως είπε κάποτε, ο Πρύτανης του ΑΠΘ, «Δεν είναι δυνατόν να πωλούνται ναρκωτικά στην αυλή ενός σχολείου. Και το ΑΠΘ είναι σχολείο».
Για να αλλάξει η απογοητευτική εικόνα του ελληνικού πανεπιστημίου, πρέπει να συμβεί αλλαγή παραδείγματος στην ελληνική κοινωνία, συνολικά. Πρέπει να επιλέξει η ελληνική κοινωνία τι πανεπιστήμια θέλει να έχει. Προς το παρόν, έχει επιλέξει και η επιλογή είναι κακή. Για να υπάρξει αλλαγή παραδείγματος, πρέπει να συντρέχουν ταυτόχρονα πολλές προϋποθέσεις. Πολιτική βούληση, κοινωνική πίεση, πλειοψηφικό ρεύμα ανάμεσα στους καθηγητές, τους φοιτητές, τους εργαζόμενους, τους γονείς.
Πίεση από την αγορά, την οικονομία, τους εργοδότες, είτε του ιδιωτικού είτε του δημόσιου τομέα. Και ταυτόχρονα, χάραξη στρατηγικής, εκπόνηση επιχειρησιακών σχεδίων, επαγγελματισμός, κανόνες εμπλοκής, συντονισμός, στόχοι, μακρόπνοο προγραμματισμός. Πάνω από όλα, χρειάζεται ηγεμονία ιδεών, πολιτική ηγεμονία των κοινωνικών δυνάμεων που θέλουν να αλλάξει το πανεπιστήμιο. Σήμερα υπάρχει ηγεμονία των δυνάμεων που θέλουν ένα υποβαθμισμένο πανεπιστήμιο. Η μάχη είναι (και) ιδεολογική. Και (πρέπει να) είναι συνεχής. Μέχρι να κερδηθεί.

Ορέστης Καλογήρου είναι καθηγητής ΑΠΘ