Χαλίλ Ἐφέντης: Ἕνας Τούρκος ἰσότιμος τῶν μεγάλων ἡρώων τῆς ἐπαναστάσεως

1821. Ὁ Πατριάρχης «ἀφορίζει» τήν Ἐπανάσταση. Ὁ Ἇλέξανδρος Ὑψηλάντης γράφει πρός τόν Θεόδωρο Κολοκοτρώνη:

«… Καί ἄν δέν ἦταν ψεύτικος ὁ ἀφορισμός τί ἄραγε ἔκανε τήν Ὑψηλή Πύλη νά διατάξει τελικά τήν σφαγή, ἐκτός τοῦ ὅτι πληροφορήθηκε πώς ὁ ἀφορισμός ἦταν εἰκονικός καί θέλησε νά περάσει ἀπό τό μαχαῖρι τούς Ἕλληνες τῆς Κωνσταντινούπολης; Κάποιοι τότε τοῦ πρότειναν νά τόν φυγαδεύσουν. Ὁ Πατριάρχης ἀρνήθηκε μετά βδελυγμίας! Δέν θά ἐγκατέλειπε τόν λαό του, στήν πιό δύσκολη ὥρα. Ὁ Σουλτᾶν Μαχμούτ, ἦταν ἕτοιμος νά διατάξει γενική σφαγή. Ἀδιάκριτα καί πρός παραδειγματισμό! Ὅμως χρειαζόταν «φετφά»,  δηλαδή ἐπικύρωση τῆς ἀπόφασης ἀπό τόν Σεϊχουλισλάμη, τόν ἀνώτατο Θρησκευτικό ἡγέτη. Τήν ἐποχή ἐκείνη Σεϊχουλισλάμης ἦταν ἕνας ἀγαθός ἀνατολίτης, ὁ Χατζή- Χαλίλ Ἐφέντης. Ἄνθρωπος πού εἶχε συνείδηση. Γνωστός γιά τήν δικαιοσύνη του, ὅταν κλήθηκε ἀπό τόν Σουλτάνο καί ἔμαθε τί τοῦ ζητοῦσε κεραυνοβολήθηκε! «Μά νά πάρω τόσες ψυχές στόν λαιμό μου», ἔλεγε καί ξανάλεγε ὁ ἀγαθός Τοῦρκος πού δέν τό σήκωνε στήν συνείδησή του νά κριματίσει τήν δική του ψυχή, ὑπογράφοντας «φετφά» μέ τόν ὁποῖο θά σφαγιάζονταν σάν ἀρνιά χιλιάδες ἀθῷοι. Κοίταξε νά κερδίσει χρόνο νά σκεφτεῖ τί νά κάνει νά σώσει τούς δόλιους τούς Ἕλληνες ἀπό τόν ἀφανισμό. Ἔφυγε ἀπό τό Σουλτανικό Παλάτι σκεπτικός.... Σέ ὅλο τόν δρόμο αὐτό σκεπτόταν. Στήν δύση τῆς ζωῆς του νά κριματίσει τήν ψυχή του καί νά γίνει αἰτία νά χαθοῦν ἀθῷοι ἄνθρωποι; Εἰδοποίησε μέ τρόπο τόν Πατριάρχη. Τόν σεβόταν ὁ τίμιος ἄνθρωπος τόν Πατριάρχη τῶν Ρωμιῶν. Μόλις ἔμαθε ὁ Γρηγόριος τά καθέκαστα χλώμιασε... Ὁ ἄνθρωπος πού τόν ἐπισκέφθηκε μετέφερε ἀκριβῶς τά λόγια τοῦ Σεϊχουλισλάμη: «Ακούστε, ἡ φαμίλια μου κρατάει ἀπό τούς Ἀλφερανίδες εἴμαστε πιστοί στά λόγια τοῦ προφήτη μας. Τό κοράνι δέν ἐπιτρέπει νά τιμωροῦνται ἀθῷοι γιά τίς πράξεις ἐνόχων συγγενῶν τους. Φέρετέ μου μιά καί μόνη ἀπόδειξη πώς ἡ ἐπανάσταση δέν ἔχει γενικό χαρακτήρα, πεῖστε με ὅτι ἐσεῖς δέν ξέρατε τίποτα. Ἀποδεῖξτε μου ὅτι ὅλο τό γένος σας δέν εἶναι ἔνοχο καί τ' ἀλλά εἶναι δική μου δουλειά. Οὔτε τήν θέση μου θά λογαριάσω, οὔτε τήν ζωή μου. Θά ὑπερασπίσω μ' ὅλες μου τίς δυνάμεις ἔθνος ἀθῷο πού κινδυνεύει νά χαθεῖ». Καί ὁ Γρηγόριος τοῦ παρουσίασε τόν «ἀφορισμό»  τοῦ Ὑψηλάντη, τό κείμενο πού ἔγινε αἰτία νά χαρακτηρισθεῖ σάν προδότης ὁ Μάρτυρας τῆς Ἐκκλησίας καί τοῦ Γένους, τό ἴδιο κείμενο πού ἔγινε αἰτία νά μήν χαλαστοῦν χιλιάδες ἀθῴων Ἑλλήνων.... Ὅταν ὁ Σουλτᾶν Μαχμούτ ἔμαθε πώς ὁ Χαλίλ Ἐφέντης ἀρνήθηκε νά ἐκδώσει φετφά, σκύλιασε! Μέ συνοπτικές διαδικασίες ἀπέπεμψε ἀπό τήν θέση του τόν Χαλίλ Ἐφέντη καί τόν ἐξόρισε στήν Λῆμνο. Στήν θέση του ὅρισε ἄλλον Σεϊχουλισλάμη. Ὁ Χατζή Χαλίλ, Ἐφέντης δέν ἔφθασε ποτέ στήν Λῆμνο. Κατά τήν διάρκεια τοῦ ταξιδιοῦ ὑποβλήθηκε σέ φρικτά βασανιστήρια ἀπό τούς ὁμοεθνεῖς του πού δέν τοῦ συγχώρησαν τήν ἄρνησή του γιά γενική σφαγή τῶν Ἑλλήνων τῆς Πόλης! Ἔτσι πέθανε ὁ Χαλίλ Ἐφέντης, ὁ δίκαιος αὐτός ἄνθρωπος πού φοβούμενος τόν Θεό, προτίμησε νά πεθάνει ὁ ἴδιος ἀπό τό νά γίνει αἰτία νά πεθάνουν χιλιάδες ἀθῷοι! Αἰωνία αὐτοῦ ἡ μνήμη! Ὅμως, μετά τόν Χαλίλ Ἐφέντη, σειρά εἶχε ὁ Γρηγόριος. Καί ἡ σειρά του εἶχε ἔρθει, τήν Κυριακή τοῦ Πάσχα 10 Ἀπριλίου τοῦ 1821...» 

Χάρης Δημούτσος

Δημοσιεύθηκε στήν ἐφημερίδα "Ἀχαρναϊκή" στίς 25/03/2018