Κωνσταντίνος Χολέβας
Ο πρόεδρος της Ομόνοιας, της Οργανώσεως της Ελληνικής Εθνικής Μειονότητας στην Αλβανία, Βασίλης Μπολάνος 
παρουσίασε προ ολίγων ημερών μία ενδιαφέρουσα καταγραφή αριθμητικών και ποιοτικών στοιχείων.
παρουσίασε προ ολίγων ημερών μία ενδιαφέρουσα καταγραφή αριθμητικών και ποιοτικών στοιχείων.
Συγκεκριμένα η Ομόνοια αμφισβήτησε την απογραφή πληθυσμού και εθνοθρησκευτικών κοινοτήτων που διενήργησε προ δύο ετών η αλβανική κυβέρνηση και πραγματοποίησε μία δική της απογραφή.
Οι ελληνικής εθνικής συνειδήσεως Αλβανοί υπήκοοι, όπου κι αν κατοικούν, εκλήθησαν να απογραφούν είτε γραπτώς είτε ηλεκτρονικώς (μέσω διαδικτυακής πλατφόρμας). Τα τελικά αποτελέσματα δείχνουν τον αριθμό των 286.500 που δηλώνουν Ελληνες στην Αλβανία. Εξ αυτών περίπου οι μισοί κατοικούν στην Ελλάδα, αλλά διατηρούν ισχυρούς δεσμούς με την πατρώα γη. Το 90% δηλώνει ότι ακολουθεί την ορθόδοξη πίστη, ενώ οι υπόλοιποι δεν δηλώνουν θρήσκευμα. Από πλευράς γλωσσικής, οι 186.000 περίπου δηλώνουν ότι είναι ελληνόφωνοι και οι υπόλοιποι, περίπου 100.000, δηλώνουν κυρίως βλαχόφωνοι. Οι γενναίοι Ελληνόβλαχοι κρατούν ψηλά τη σημαία!
Δεν γνωρίζω πόσο αξιόπιστη μέθοδος χρησιμοποιήθηκε γι' αυτήν την καταγραφή του Ελληνισμού, πάντως τα στοιχεία φαίνεται ότι συμφωνούν με την ιστορική πορεία των εθνολογικών στατιστικών. Προ κομμουνισμού, η τελευταία απογραφή έδειχνε ότι ορθόδοξοι χριστιανοί ήταν το 20% του πληθυσμού, εκ των οποίων η συντριπτική πλειονότητα Ελληνες. Αντιθέτως, η επίσημη αλβανική άποψη φέρνει τους Βορειοηπειρώτες γύρω στους 60.000, στοιχείο που είναι οφθαλμοφανώς ανακριβές. Αρκεί να παρατηρήσει κάποιος με μία εμπειρική στατιστική πόσοι Βορειοηπειρώτες κατοικούν στη χώρα μας, όπου ξεπερνούν κατά πολύ τους αλβανικούς υπολογισμούς. Η αλβανική Πολιτεία, από την ίδρυσή της το 1913 μέχρι σήμερα, προσπάθησε με κάθε τρόπο να αμφισβητήσει τον αριθμό και τα δικαιώματα της ελληνικής εθνικής κοινότητος.
Εχουμε, λοιπόν, δύο απογραφές, μία κρατική και μία της Ομόνοιας, που η μία δεν αναγνωρίζει την άλλη. Οι εκπρόσωποι των ομογενών μας αλλά και η Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας ουδέποτε αποδέχθηκαν το αποτέλεσμα της κρατικής απογραφής. Παρά τις συστάσεις της Ευρωπαϊκής Ενώσεως να καταγράφονται και η εθνική καταγωγή και το θρήσκευμα -αν θέλει ο ερωτώμενος-, τελικά οι περισσότεροι απογραφείς δεν έθεταν σκοπίμως αυτά ερωτήματα στις περιοχές του Ελληνισμού. Από τη στιγμή που η μεγαλύτερη μειονότητα της Αλβανίας δεν αναγνωρίζει την κρατική απογραφή, δικαιούνται η Ελλάς και η Ε.Ε. να ζητήσουν νέα αδιάβλητη απογραφή όλων των μειονοτήτων της Αλβανίας.
Κωνσταντίνος Χολέβας
δημοκρατία
8 σχόλια :
«Η (ελληνική) απαίτηση στη νότια Αλβανία (Ήπειρος) στηρίζεται απόλυτα στον ισχυρισμό ότι η πλειονότητα του πληθυσμού είναι Έλληνες. Οι Έλληνες αριθμούν 120.000 ως Έλληνες και ως Αλβανούς 80.000. Αλλά ποιοι είναι οι ‘Έλληνες’; Τουλάχιστον τα 5/6 από αυτούς [περίπου το 80%] - αν όχι περισσότεροι - είναι Αλβανοί Χριστιανοί του ορθόδοξου δόγματος, Αλβανοί στην καταγωγή και στη γλώσσα, οι οποίοι επειδή αναγνωρίζουν το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης, θεωρούνται Έλληνες υπό την έννοια ότι έχουν αφομοιωθεί από την ελληνική κουλτούρα.» (“The Nineteenth Century and After XIX-XX a Monthly Review”, founded by James Knowles, Vol. LXXXVI, July-December 1919, page 645.)
Το ίδιο διατυπώνει και ο Βρετανός περιηγητής και συγγραφέας Edmund Spencer στο βιβλίο του ‘Travels in European Turkey, in 1850, through Bosnia, Servia, Bulgaria, Macedonia, Thrace, Albania, and Epirus, with a visit to Greece and the Ionian Isles’ (εκδόθηκε στο Λονδίνο το 1851) στο μέρος εκείνο του βιβλίου που ονομάζει ‘A journey from Ohrid to Janina’, όπου θεωρεί ότι μεγάλο μέρος των Ελλήνων και των ελληνόφωνων του νότου της Αλβανίας, ήταν στην πραγματικότητα εξελληνισμένοι Αλβανοί, οι οποίοι επηρεάστηκαν - γλωσσικά και πολιτισμικά - από την ελληνορθόδοξη εκκλησία.
Το ίδιο αναφέρει η εγκυκλοπέδια Britannica το 1910, ότι δηλαδή υπήρχε ένας πληθυσμός Ελλήνων στην Ήπειρο, που όμως δεν ήταν γνήσιοι Έλληνες (υπονοώντας ότι ήταν πληθυσμός που είχε αφομοιωθεί από τους Έλληνες και ήταν πλέον ελληνόφωνοι): «Υπάρχει ένας αξιόλογος πληθυσμός ελληνόφωνων στην Ήπειρο, οι οποίοι ωστόσο, πρέπει να διαχωριστούν από τους γνήσιους Έλληνες των Ιωαννίνων, της Πρέβεζας και των πιο νότιων περιοχών. Αυτοί μπορούν να υπολογιστούν γύρω στις 100.000.» (Encyclopedia Britannica, section on Albania, 1910, p. 483)
Ο Βαρώνος John Cam Hobhouse Broughton, αναφερόμενος όχι μόνο στην Ήπειρο, μας λέει για τους ‘Έλληνες’ που είναι Αλβανοί, Βλάχοι ή Βούλγαροι στην καταγωγή, που στην πραγματικότητα δεν είναι ελληνικής καταγωγής αλλά μέλη της Ελληνο-ορθόδοξης Εκκλησίας και γι’ αυτό αποκαλούνται συνήθως και αυτοί ως ‘Έλληνες’ ή ‘Ρωμαίοι’ (Ρωμιοί):
«Ένα μεγάλο ποσοστό από αυτούς που συμπεριλαμβάνονται υπό τον όρο ‘Ρωμαίοι’ ή Χριστιανοί της Ελληνο-ορθόδοξης Εκκλησίας…είναι σίγουρα μεικτής καταγωγής…Αυτοί λοιπόν είναι οι Αλβανοί, οι Μανιάτες, οι Μακεδόνες, οι Βούλγαροι και οι Βλάχοι Έλληνες…Αν δούμε συνολικά τους Έλληνες, δεν μπορούν παρ’ όλα αυτά, να αναφερθούν ξεκάθαρα ως μεμονομένος λαός, αλλά περισσότερο ως μία θρησκευτική ομάδα που αντιτίθεται στην καθεστηκυία τάξη της εκκλησίας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας…» (John Cam Hobhouse, A Journey Through Albania and Other Provinces of Turkey in Europe and Asia to Constantinople, during the years 1809 and 1810, (James Cawthorn, London 1813), Vol. II, p. 58)
«Τελικά μία συνθήκη στην Κωνσταντινούπολη τον Ιούλιο του 1881, με την οποία η οριοθέτηση μιας (συνοριακής) μεθορίου λιγότερο ευνοϊκής για την Ελλάδα, ανατέθηκε σε μία διεθνή επιτροπή…Η Ελλάδα δεν εγκατέλειψε την πρόθεση της να εισβάλει στη νότια Αλβανία μέχρι που μία ναυτική διαμαρτυρία και αποκλεισμός των ακτών της διενεργήθηκε απ’ τις Μεγάλες Δυνάμεις…Έκτοτε η Ελλάδα πραγματοποίησε κάθε πιθανό βήμα ώστε να αποσπάσει τη νότια Αλβανία απ’ την Τουρκία με μία βαθμιαία διείσδυση και εξελληνισμό του πληθυσμού.» (Stavro Skendi, The Albanian national awakening, 1878-1912, Princeton, N.J. : Princeton University Press, 1967, p. 57)
Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι η διεθνής επιτροπή συνόρων που συστήθηκε το 1913 για να εξετάσει τη χάραξη των συνόρων της Αλβανίας με την Ελλάδα, είχε να αντιμετωπίσει αστεία τεχνάσματα που δημιουργούσαν οι Έλληνες (προσπαθώντας να δείξουν ότι διάφορες περιοχές της Αλβανίας κατοικούνταν από Έλληνες), όπως αυτό που διηγείται ο λοχαγός Leveson Gower: «Η επιτροπή φτάνει το βράδυ σε κάποιο χωριό…ακούγεται το χτύπημα καμπάνας…οι Έλληνες έχουν στήσει αυτοσχέδιο καμπαναριό πάνω σ’ένα δέντρο…» (Edith Durham, ‘The Burden of the Balkans’, London 1905)
Επειδή αναφέρθηκα στις προσπάθειες εξελληνισμού των χριστιανών Αλβανών της Ηπείρου και της νότιας Αλβανίας, ας δούμε δύο μαρτυρίες.
Ας δούμε τη μαρτυρία του Εκρέμ Μπέη Βλόρα, που επισκέφτηκε το Μπεράτι το 1908: «Παράλληλα με την επίσκεψη μου στο τουρκικό σχολείο ινταντιγιέ, επισκέφτηκα επίσης το κύριο ελληνικό σχολείο. Αυτό μου έδωσε μία ευκαιρία να ελέγξω τις προσπάθειες των σημερινών Ελλήνων να εκπολιτίσουν τους αγροίκους και βάρβαρους Αλβανούς. Ο οδηγός μου ήταν ο Έλληνας Πρόξενος. Το σχολείο είναι σε ένα μεγάλο, αρκετά ρημαγμένο σπίτι στη γειτονιά Mangalem. Είναι το αντίστοιχο του εξατάξιου γυμνάσιου. Επιπλέον, το Μπεράτι έχει οκτώ δημοτικά ελληνικά σχολεία - τέσσερα για αγόρια και τέσσερα για κορίτσια. Το γυμνάσιο λειτουργεί για περισσότερο από τριάντα χρόνια και είναι το πρώτο ίδρυμα του είδους του που έχει χτιστεί στο σαντζάκι του Μπερατίου. Εβδομήντα με ογδόντα αγόρια διδάσκονται εδώ χωρίς δίδακτρα, αφού τα έξοδα καλύπτονται από την Ένωση για τη Διάδοση της Ελληνικής Γλώσσας στην Αθήνα. Οι δάσκαλοι διορίζονται κυρίως από τον μητροπολίτη και πληρώνονται απ’ την Αθήνα. Η εκκλησία έχει επιβάλλει έναν μικρό φόρο στον πληθυσμό, στο επίπεδο των δέκα πιάστρων (δύο κορώνες) ετησίως, τις οποίες συλλέγει ο subashi, συχνά μόνο από τους πλουσιότερους. Είναι για την πληρωμή των μισθών των ιερέων, αλλά το μεγαλύτερο μέρος καταλήγει στο θησαυροφυλάκιο της ελληνικής σχολικής ένωσης στην Αθήνα. Πρέπει να πω ότι η διδασκαλία σε αυτό το σχολείο και στα άλλα κρατικά ελληνικά σχολεία είναι καλύτερη σχεδόν σε όλα από αυτή στο τουρκικό σχολείο. Οι Έλληνες έχουν δουλέψει αφοσιωμένοι επιμελώς για δεκαετίες, ακολουθώντας σταθερούς στόχους, με την πρόθεση αφομοίωσης του πληθυσμού. Οποιοσδήποτε δεν είναι πεπεισμένος από τη δικιά μου ερμηνεία των προθέσεων και των αποτελεσμάτων αυτής της “εκπολιτιστικής και σχολαστικής” δουλειάς, θα έπρεπε να έρθει στο Μπεράτι το απόγευμα, όταν τα παιδιά - όλοι Αλβανοί - φεύγουν από το σχολείο, ενώ τραγουδάνε τον ελληνικό εθνικό ύμνο.» (Ekrem bey Vlora, Aus Berat und vom Tomor: Tagebuchblätter, (Sarajevo: Daniel A. Kajon, 1911), p. 24-54 - Translated from the German by Robert Elsie.)
Ο Δανός αρχαιολόγος Peter Oluf Brønstedt, οποίος στις 12 Δεκεμβρίου του 1812 επισκέφτηκε την Πρέβεζα, είπε ότι «Κάθε χριστιανός Αλβανός που έχει δεχτεί οποιουδήποτε είδους μόρφωση, καταλαβαίνει τα σημερινά ελληνικά, συχνά καλύτερα απ’ τη μητρική του γλώσσα. Όλη η φιλολογική εκπαίδευση, στα θρησκευτικά και σε άλλα σχολεία, πραγματοποιείται στα νέα ελληνικά, εκτός από μερικές φυλές, που εδώ και μερικούς αιώνες έχουν ασπαστεί το Ισλάμ…» (Peter Oluf Brønstedt, Interview with Ali Pacha of Joanina, in the Autumn of 1812; with Some Particulars of Epirus, and the Albanians of the Present Day, (Edited with an introduction by Jacob Isager), Athens: The Danish Institute at Athens 1999, p. 34-77)
«…Οι χριστιανοί ορθόδοξοι στον αλβανικό νότο, οι οποίοι, μέσω της ελληνικής εκπαίδευσης και της επιρροής της Ορθόδοξης Εκκλησίας, είχαν αποκτήσει μία ελληνική συνείδηση και πολλοί από αυτούς έγιναν πρωτοπόροι στην ενδυνάμωση της ελληνικής κουλτούρας και επίσης ωφέλησαν το ελληνικό κράτος με διάφορους τρόπους. Η επιρροή του ελληνισμού στον Αλβανό Ορθόδοξο ήταν τέτοια που, όταν αναπτύχθηκε η αλβανική εθνική ιδέα, στις τρεις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα, ήταν πάρα πολύ μπερδεμένοι όσον αφορά την εθνική τους ταυτότητα. Συνεπώς παρατηρούμε το φαινόμαινο ότι πρωταγωνιστές των δύο εθνικών κινημάτων να έρχονται από το ίδιο χωριό. Για παράδειγμα, το χωριό Qestorat στο Αργυρόκαστρο ήταν ο τόπος γέννησης του γνωστού ευεργέτη Χριστάκη Ζωγράφου (Kristaq Zografi) (1820-1896) και του γιου του Γεωργίου, Υπουργού των Εξωτερικών της Ελλάδας, ηγετικής προσωπικότητας του ελληνικού εθνικού κινήματος και πρώτου γενικού κυβερνήτη της Ηπείρου μετά την απελευθέρωση της το 1913. Το ίδιο χωριό ήταν επίσης τόπος της ηγετικής προσωπικότητας του αλβανικού εθνικού κινήματος Παντελί Σοτίρι (Pandeli Sotiri), που ήταν μαθητής του δασκάλου ελληνικών Κότο Χότζι (Koto Hoxhi). Ο Hoxhi συνήθιζε να διδάσκει την αλβανική γλώσσα μυστικά στους μαθητές του, αυτός είναι ο λόγος που συγκρούστηκε με το ελληνικό προξενείο στα Γιάννενα, όπου στην πραγματικότητα είχε κάνει ένα ατυχές αίτημα για την ίδρυση ενός αλβανικού σχολείου. Στην πραγματικότητα αφορίστηκε από τον Επίσκοπο του Αργυροκάστρου. Ακόμα, εκτός από τον Sotiri, το σχολείο του Qestorat παρήγαγε ακόμα έναν σημαντικό αντιπρόσωπο του αλβανικού εθνικού κινήματος, τον Πέτρο Νίνι Λουαράσι (Petro Nini Luarasi)…Πιστεύω ότι θα μπορούσε κάποιος να φανταστεί, τηρουμένων των αναλογιών, πώς αυτοί οι νεαροί Αλβανοί θα μπορούσαν να είναι τον 19ο αιώνα στα χωριά τους, σπουδάζοντας στα ελληνικά σχολεία αρχικά στα ίδια τους τα χωριά και αργότερα στη Ζοσιμαία Σχολή στα Γιάννενα, και να επηρεάζονται έτσι απ’ την ελληνική κουλτούρα, ένα γεγονός που, σε συνδιασμό με τη χριστιανική ορθόδοξη πολιτισμική παράδοση με την οποία μεγάλωσαν στο σπίτι, τους οδήγησε στον εξελληνισμό…» (Vassilis Nitsiakos, On the Border: Transborder Mobility, Ethnic Groups and Boundaries on the Albanian-Greek frontier, LIT Verlag Münster, Berlin 2010, p. 153-154)
Ας δούμε τώρα ένα παράδειγμα εξελληνισμού της Ηπείρου (και όχι μόνο) και των Αλβανών, από τη Λουντζερία, μέσω της εκκλησίας αυτή τη φορά.
«Είναι επίσης πολύ καλά γνωστό, σ’ αυτό το μέρος των Βαλκανίων, και πίσω στους οθωμανικούς χρόνους, τα εθνόνυμα ‘Έλληνας’ και ‘Χριστιανός Ορθόδοξος’ ήταν κατά πολύ συνώνυμα, έτσι ώστε ήταν δύσκολο να είσαι χριστιανός και να λες ότι δεν είσαι Έλληνας. Η Λουντζερία (Lunxhëri) αυτής της ασάφειας ή αντίθεσης. Με το ξεκίνημα του 19ου αιώνα και αργότερα, οι Βρετανοί, οι Γάλλοι και οι Αυστριακοί περιηγητές που επισκέφτηκαν τη Λουντζερία, οι περισσότεροι ερχόμενοι μέσω των Ιωαννίνων, περιέγραψαν τους Λουντζεριότες ως ορθόδοξους χριστιανούς που μιλούσαν αλβανικά, και είχαν την αίσθηση ότι, ξεκινώντας από το Δελβινάκι, έμπαιναν σε μία άλλη χώρα, παρόλο που τα πολιτικά σύνορα δεν υπήρχαν τότε. Δεν μιλούσαν ελληνικά, όπως μιλούσαν πιο νότια, υπήρχε μία αλλαγή στον τρόπο ζωής και στα έθιμα των χωριατών… Τα ελληνικά, παρόλα αυτά, χρησιμοποιούνταν στις εκκλησιαστικές ακολουθίες σε όλη τη Λουντζερία, και οι ηλικιωμένες γυναίκες από το χωριό Këllëz έλεγαν ότι ‘εμείς οι γυναίκες δεν καταλαβαίναμε τι έλεγε ο παπάς’. Επίσης, λέγεται ότι οι νεαροί άντρες που άφηναν τη Λουντζερία στον δρόμο του κουρμπέτ (ξενιτιάς) για την Κωνσταντινούπολη, μιλούσαν μόνο αλβανικά και μάθαιναν τα ελληνικά και τα τούρκικα στην Κωνσταντινούπολη.» (Gilles De Rapper, Better than Muslims, not as good as Greeks: Emigration as experienced and imagined by the Albanian Christians of Lunxhëri, Sussex Academic Press, 2005, p.10-11)
Αυτός ήταν ο σφιχτός εναγκαλισμός από την ελληνο-ορθόδοξη εκκλησία.
Αξίζει να αναφέρουμε ότι όταν στη Βοστώνη των Η.Π.Α. πέθανε από βαριά γρίπη ένας ορθόδοξος χριστιανός Αλβανός, ο Kristaq Dishnica, μέλος της αλβανικής κοινότητας του Hudson της Μασσαχουσέττης, ένας εκεί Έλληνας ορθόδοξος ιερέας, αρνήθηκε να ψάλει την νεκρώσιμη ακολουθία. Ο λόγος ήταν ότι ο Dishnica ήταν από αυτούς που διεκδικούσαν οι εκκλησιαστικές ακολουθίες για τους χριστιανούς Αλβανούς να γίνονται στην αλβανική γλώσσα. (Constance J.Tarasar, Orthodox America, 1794-1976: development of the Orthodox Church in America, Bavarian State Library, (1975), p. 309)
Τότε ήταν που ο Φαν Νόλι και μία ομάδα Αλβανών πατριωτών δημιούργησαν στο New England την ανεξάρτητη Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας. Ο Νόλι, γεννημένος στα αρβανίτικα χωριά της Ανατολικής Θράκης και πρώτος ιερέας της εκκλησίας αυτής, συγγραφέας, ποιητής, ιστορικός, μουσικολόγος, συνθέτης, εξαιρετικός μεταφραστής κλασσικών έργων (Σαίξπηρ, Ομάρ Καγιάμ κλπ), προσωπικότητα με παγκόσμια αναγνώριση που το έργο του απέσπασε το θαυμασμό των Μπέρναρντ Σω, Τόμας Μαν, Σιμπέλιους και άλλων, κάτοχος δέκα γλωσσών, χειροτονήθηκε ιερέας το 1908 από τον Ρώσο ορθόδοξο επίσκοπο της Αλάσκας στις Η.Π.Α. Έτσι, η πρώτη λειτουργία με το ορθόδοξο τυπικό στην αλβανική γλώσσα, πραγματοποιήθηκε στη Βοστώνη στις 22 Μαρτίου 1908. Το 1921-‘22 μέσω κληρικολαϊκού συνέδριου ο Νόλι ανακήρυξε αυτοκέφαλη την αλβανική Ορθόδοξη Εκκλησία και τέθηκε επικεφαλής της το 1923 ως μητροπολίτης Δυρραχίου. (Stavro Skendi, The Albanian National Awakening 1878-1912, Princeton 1967, σελ. 162-163)
Να σημειωθεί ότι το πατριαρχείο καθαίρεσε τους συμπρωταγωνιστές της ανεξαρτησίας της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Αλβανίας, τον μητροπολίτη Βελεγράδων (Μπεράτ) Βησσαρίωνα Τζοβάνι και τον ιερέα Ατ Βασίλι Μάρκου, τους οποίους αποκατέστησε αργότερα. Ακόμα και μετά το 1990 όμως και ενώ υπήρχαν αξιόλογοι Αλβανοί ορθόδοξοι ιερείς στην Αμερική, ο αρχικά έξαρχος του Πατριαρχείου και στη συνέχεια αρχιεπίσκοπος της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Αλβανίας Αναστάσιος διόρισε Έλληνες επισκόπους και ιερείς, ξεσηκώνοντας αντιδράσεις. Την ίδια στιγμή η πολύ μικρότερη Ρωμαιο-καθολική Εκκλησία της Αλβανίας αρχικά είχε Ινδό νούντσιο και από το 1992-‘93 Αλβανό προκαθήμενο από την Μιρντίτα (περιοχή της βόρεις Αλβανίας όπου κατοικούν καθολικοί χριστιανοί) και 4 Αλβανούς ή αλβανογενείς επισκόπους, ακόμη και για την μικρή ουνιτική επισκοπή του Νότου (δημιουργήθηκε το 1660 όταν ο ορθόδοξος επίσκοπος προσχώρησε στην Ουνία, ενώ διατηρούνται μέχρι σήμερα πάνω από 3.000 πιστοί). Μετά το 1998 διορίστηκαν τελικά και Αλβανοί επίσκοποι στην αλβανική Ορθόδοξη Εκκλησία.
Για τους Αλβανούς μετανάστες στις Η.Π.Α. που είχαν προσχωρήσει στην αλβανική εθνική κίνηση, διατείνονταν ο πρόξενος Μοναστηρίου το 1909: «Επίσης την προσοχήν ημών δέον να ελκύση και η Αμερική, εν η ο Αλβανισμός των Ορθοδόξων επετέλεσεν ατυχώς σπουδαίαν πρόοδον…» (Α.Υ.Ε., 1909, Ι’, αρ. 517, Προξενείο Μοναστηρίου προς Υπουργείο Εξωτερικών, Μοναστήρι, 25 Ιουνίου 1909)
Ο αλβανισμός λοιπόν προχώρησε ατυχώς σύμφωνα με τον Έλληνα πρόξενο, ακριβώς επειδή ο στόχος της Ελλάδας ήταν η αφομοίωση και ο εξελληνισμός του κάθε χριστιανού ορθόδοξου, ανεξαρτήτως της πραγματικής καταγωγής του. Οι ορθόδοξοι ιερείς στήριζαν με τον τρόπο τους όπως είδαμε τις επιδιώξεις της ελληνικής κυβέρνησης και ήταν κατά της ίδρυσης αλβανικών σχολείων και κατά της εισαγωγής της αλβανικής γλώσσας στις θρησκευτικές εκκλησιαστικές ακολουθίες.
Ήδη από το 1892, ο Μητροπολίτης Καστοριάς Φιλάρετος απευθυνόμενος σε τμήματα του πληθυσμού της πνευματικής του επικράτειας, καλούσε τους πιστούς να αντιταχθούν στην προσπάθεια για τη σύσταση αλβανικών σχολείων, που ήταν τότε σε εξέλιξη, φτάνοντας ως το σημείο να ισχυριστεί πως η αλβανική γλώσσα ουσιαστικά δεν υφίσταται. (Stavro Skendi, The Albanian National Awakening 1878-1912, Princeton 1967, σελ. 137-138.)
Αξίζει εδώ να ειπωθεί ότι η Ρωμαιο-καθολική Εκκλησία επέτρεπε στους Αρμπερές της Καλαβρίας την χρήση της αλβανικής γλώσσας κατά τη διάρκεια της λειτουργίας και των εκκλησιαστικών τους ακολουθιών στο ορθόδοξο τυπικό.
Έγραφε η αλβανική εφημερίδα «Drita» που τυπώνονταν στη Σόφια για τον Μητροπολίτη Κορυτσάς Φώτιο:
«Είναι θεοσεβής ο Αρχιερεύς μας, αλλά και Ιησουΐτης τέλειος, νηστεύει πάντοτε αλλά και κινεί κάθε κακοποιό ελατήριο κατά των ατυχών ημών Αλβανών ώστε να ματαιώσει κάθε εθνικό μας σκοπό, ώστε να μας προσηλυτίσει στην ελληνική ιδέα, φροντίζοντας με καταχθόνια μέσα ώστε να κλείσουν τα Αλβανικά μας σχολεία, ώστε να γίνουν έρευνες στον κάθε Αλβανό, αδιαφορώντας για την περαιτέρω τύχη μας και περιορίζοντας μας με πρόστιμα και κατάρες και αφορισμούς να μη μιλάμε την μητρική μας γλώσσα ούτε στον δρόμο, ούτε στις συναναστροφές, ούτε ακόμα και στα ίδια μας τα σπίτια! Παράλογη απαίτηση και παράτολμη αξίωση! Με άλλα λόγια να επιβάλλουμε ακόμα και στους γέροντες γονείς μας, στους παππούδες μας και στους υπόλοιπους ηληκιωμένους συγγενείς μας, να συνδιαλέγονται μαζί μας Ελληνιστί! … Αλλά με πιο δικαίωμα, Σεβασμιώτατε; Τι είστε εσείς και μας επιβάλλεστε με αυτόν τον τρόπο; Μήπως δεν είστε ένας κληρικός, ένας μισθωτός μας για τα χριστιανικά μας καθήκοντα; … Εάν τολμήσουμε να κατηγορήσουμε τη γλώσσα και τον εθνισμό σας, θα μας μισήσετε; Βεβαίως. Τότε με πιο δικαίωμα εσείς κατηγορείτε και καταδιώκετε τη γλώσσα μας και τον εθνισμό μας;» (Εφημερίδα Drita, αρ. φύλλου 74, Α.Υ.Ε. (Αρχεία Υπουργείου Εξωτερικών) 1906, 64. 3)
Ο εναγκαλισμός των Αλβανών από την ελληνορθόδοξη εκκλησία συνεχίζεται κατά κάποιο τρόπο ακόμα και σήμερα. Με πρωτοβουλία της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Αλβανίας και με τη στήριξη του Ιδρύματος «Πνοή Αγάπης» της Εκκλησίας της Αλβανίας, λειτουργεί δίγλωσσο ιδιωτικό οκτατάξιο Δημοτικό Σχολείο στο Αργυρόκαστρο, καθώς και άλλα δίγλωσσα σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (Νηπιαγωγεία, τετρατάξιο Ενιαίο Εκκλησιαστικό Λύκειο, Τεχνικό Λύκειο και ΙΕΚ). Επίσης, δίγλωσσα ιδιωτικά σχολεία λειτουργούν στην Κορυτσά (Όμηρος), στα Τίρανα (Αρσάκειο) και στη Χιμάρα, όπου στα παιδιά διδάσκεται η ελληνική ιστορία, οι ελληνικές εθνικές γιορτές, ο ελληνικός εθνικός ύμνος κ.α. Στα σχολεία αυτά δεν φοιτούν μόνο τα παιδιά των Ελλήνων της Αλβανίας, αλλά και Αλβανοί μαθητές.
Η Ελλάδα ήθελε να αφομοιώσει τους χριστιανούς ορθόδοξους Αλβανούς, ήθελε να τους εξελληνίσει, έτσι ώστε να καταλάβει τα εδάφη της Ηπείρου. Ας δούμε τι είχαν πει και τι είχαν γράψει ορισμένοι Έλληνες και ας κρίνουμε την προπαγάνδα τους.
«…Ο Ελληνισμός συνδεόμενος μετά του Χριστιανισμού αρρήκτως, αντιπροσωπεύεται εν Ηπείρω υπό τε των αλβανογλώσσων και των 77.103 βλαχογλώσσων Χριστιανών…» (Χ. Χρηστοβασίλης, «Η Ήπειρος γεωγραφικώς και εθνολογικώς από των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι σήμερον», Ελληνισμός, τόμος 8ος (1905), σελ. 497-502.)
Μάλιστα, ο ελληνισμός κατ’ αυτούς αντιπροσωπεύεται από τους αλβανόφωνους και τους βλαχόφωνους χριστιανούς. Ώστε Αλβανοί δεν υπήρχαν κατ’ αυτούς, υπήρχαν μόνο αλβανόφωνοι και βλαχόφωνοι Έλληνες. Συνεχίζουμε.
«…αν οι εξωμόσαντες Αλβανοί της Ηπείρου διετηρούντο μέχρι τώρα στην πατρώα θρησκεία, ο Ελληνισμός εν Ηπείρω δεν θα είχεν κανένα αντίπαλον σήμερον, εκτός της κρατούσης Αρχής» (Χ. Χρηστοβασίλης, «Η Ήπειρος γεωγραφικώς και εθνολογικώς από των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι σήμερον», Ελληνισμός, τόμος 8ος (1905), σελ. 205-208.)
Τι θέλει να μας πει εδώ ο ‘ποιητής’; Θέλει να πει ότι αν οι Αλβανοί δεν είχαν γίνει μουσουλμάνοι και παρέμεναν όλοι χριστιανοί ορθόδοξοι, θα ήταν πιο εύκολο να εξελληνιστούν, αφού το μόνο εμπόδιο δεν θα ήταν η θρησκεία (το Ισλάμ), αλλά μόνο η οθωμανική κυριαρχία (η κρατούσα αρχή). Συνεχίζουμε.
«Πάντοτε δε οι Ορθόδοξοι Αλβανοί ήσαν και θα ώσιν Έλληνες.» (Παύλος Καρολίδης, «Αλβανία και Αλβανοί», Ελληνισμός, τόμος 5ος (1899), σελ. 635-637.)
Εδώ ο συγκεκριμένος γίνεται πιο αποκαλυπτικός. Θεωρεί ότι οι ορθόδοξοι Αλβανοί ήταν και θα είναι Έλληνες, άρα με τον τρόπο αυτόν εννοεί ότι η Ελλάδα είχε δικαίωμα να κατέχει τα εδάφη της Ηπείρου (βόρειας και νότιας). Οι ορθόδοξοι Αλβανοί όμως είναι αυτό που λέει και το όνομα τους, είναι Αλβανοί.
«Οι ορθόδοξοι Αλβανοί είναι Έλληνες, ούτε περισσότερο ούτε λιγότερο. Ομοίως και οι Τουρκοαλβανοί είναι Τούρκοι.» (Παύλος Καρολίδης, «Οι εν τη Κάτω Ιταλία και Σικελία Ελληνοαλβανοί», Ελληνισμός, τόμος 7ος (1904), σελ. 176-183.)
Ασφαλώς οι χριστιανοί ορθόδοξοι Αλβανοί δεν είναι Έλληνες αλλά Αλβανοί, όπως επίσης οι μουσουλμάνοι Αλβανοί δεν είναι Τούρκοι αλλά Αλβανοί. Σίγουρα όμως με τα χρόνια πολλοί χριστιανοί ορθόδοξοι Αλβανοί εξελληνίστηκαν και πολλοί μουσουλμάνοι Αλβανοί εκτουρκίστηκαν. ‘Τουρκαλβανοί’ αποκαλούνταν από τους χριστιανούς οι μουσουλμάνοι Αλβανοί, αλλά αυτό είναι λάθος. Εκείνα τα χρόνια, όποιος ασπαζόταν το Ισλάμ, έλεγαν γι’ αυτόν ότι τούρκεψε. Ασφαλώς, αυτή είναι μία λάθος αντίληψη, καθώς όποιος αλλάζει τη θρησκεία του, δεν σημαίνει ότι αλλάζει και την καταγωγή του. Ο παραπάνω συγγραφέας προφανώς το γνωρίζει αυτό, αλλά χρησιμοποιεί τις διάφορες λέξεις με τέτοιο τρόπο, ώστε να προβάλλει αυτό που εκείνος θέλει. Θέλει ο συγγραφέας να πει ότι οι ορθόδοξοι Αλβανοί είναι Έλληνες, οπότε δικαιούμαστε να προσαρτήσουμε τα εδάφη τους στην επικράτεια μας.
«… αλβανική εθνότητα δεν υπάρχει στην Ιστορία, διότι δεν δημιουργήθηκε σ’ αυτή, αλλά υπάρχει αλβανική φυλή, διαιρεμένη σε δύο μεγάλες εθνότητες, την τουρκική και την ελληνική…» (Παύλος Καρολίδης, «Οι εν τη Κάτω Ιταλία και Σικελία Ελληνοαλβανοί», Ελληνισμός, τόμος 7ος (1904), σελ. 176-183.)
Οι Αλβανοί ανήκουν σε μία εθνότητα, την αλβανική. Κατά τα άλλα, η απάντηση στο απόσπασμα αυτό είναι ίδια με την παραπάνω. Ο σκοπός και οι προθέσεις του συγγραφέα είναι προφανείς.
Ας δούμε τι έλεγε ο Έλληνας πρόξενος της Αυλώνας το 1901: «Αλλά μη αρκούμενη (η Αυστρία) στις επί των Μωαμεθανών Αλβανών ενέργειες της, αποπειράται να εμσυσήσει τη διαίρεση και διχόνοια και στους δικούς μας ομοεθνείς, διαιρώντας τους σε τρεις κατηγορίες, σ’ αυτές των Ελληνόφωνων, Βλαχόφωνων και Αλβανόφωνων, ενσπείροντας έτσι και περιθάλπουσα μίση και έχθρες, ώστε με αυτό το μέσο να προσελκύσει τις δύο τελευταίες κατηγορίες…» (Α.Υ.Ε., 1901, αακ, αρ. 127, Προξενείο Αυλώνας προς Γενικό Προξενείο Ιωαννίνων, Αυλών, 30 Ιουνίου 1901)
Μάλιστα, ώστε οι χριστιανοί ορθόδοξοι είναι ομοεθνείς των Ελλήνων σύμφωνα με τον Έλληνα πρόξενο. Όμως η διαίρεση τους σε Έλληνες, Βλάχους και Αλβανούς, είναι μία πραγματικότητα. Τώρα, όπως είπαμε, πράγματι το ‘γίνομαι μουσουλμάνος’ ήταν κάποτε (κακώς) συνώνυμο με το ‘τουρκεύω’, όπως επίσης το ‘Έλληνας’ (και το ‘Γραικός’ και το ‘Ρωμιός’) ήταν συνώνυμο με το χριστιανός ορθόδοξος. Εδώ όμως, είναι προφανές ότι ο Έλληνας πρόξενος, δεν χρησιμοποιεί στην επιστολή του αυτή τον όρο Έλληνας με τη σημασία του χριστιανός, αλλά εννοεί ότι οι Αλβανοί και οι Βλάχοι είναι ελληνικής καταγωγής. Αυτό ή κάτι παρόμοιο εννοεί ο Πρόξενος, θέλοντας έτσι να προβάλλει ότι οι Έλληνες είχαν το δικαίωμα να προσαρτήσουν τα αλβανικά εδάφη. Ασφαλώς, όπως η Αυστρία έκανε προπαγάνδα για τους δικούς της σκοπούς, προπαγάνδα έκανε - και κάνει ακόμα - και η Ελλάδα, αλλά αυτό δεν το λέει ο Έλληνας Πρόξενος.
Ας δούμε και την έκθεση του Προξένου Αργυροκάστρου, Π. Καρυτσινού, προς την Πρεσβεία Κωνσταντινουπόλεως, σχετικά με την οθωμανική απογραφή στο σαντζάκι Αργυροκάστρου. Οι Οθωμανικές αρχές απάλλαξαν από το καθήκον του απογραφέα κάποιον Αναγνώστη Μουζίνα, επειδή αυτός επέμεινε να καταγραφούν οι Αλβανοί χριστιανοί ορθόδοξοι κάτοικοι ενός χωριού απλώς ως χριστιανοί, ανείκοντες στο Οικουμενικό Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης, και όχι ως Αλβανοί Χριστιανοί. Ο Μουζίνας δηλαδή ήθελε να μην καταγραφεί η καταγωγή των κατοίκων του χωριού. Ο Έλληνας πρόξενος, υπηρετώντας την πολιτική της κυβέρνησης του (σκοπός της οποίας ήταν η αφομοίωση και ο εξελληνισμός των Αλβανών Ορθοδόξων), κατακρίνει την πράξη των Οθωμανικών αρχών να απαλλάξουν τον Μουζίνα. Σύμφωνα με τον Πρόξενο: «…τον Αναγνώστην Μουζίναν, αντικατασταθέντα δι’ ετέρου, διότι, κατά τας πρώτας ημέρας της απογραφής, επέμεινεν, ίνα οι κάτοικοι του αλβανοφώνου χωρίου Μουζίνα, του καζά Δελβίνου, απογραφώσι, κατά την επιδήλωσίν των, ‘Ρουμ - Πατριαρχικοί’ και ουχί ‘Ρουμ - Αρναούτ - Πατριαρχικοί’» και παρακάτω ο Έλληνας Πρόξενος λέει «ολόκληρον το χριστιανικόν στοιχείον του Σαντζακίου Αργυροκάστρου είναι και μένει ενιαίον και αδιαχώριστον, μίαν και μόνην αποτελούν εθνότητα την ελληνικήν.» (Α.Υ.Ε., 1905, αακ ΙΕ’, αρ. 129, Προξενείο Αργυροκάστρου προς Πρεσβείαν Κωνσταντινουπόλεως, Αργυρόκαστρο, 15 Δεκεμβρίου 1905)
Ασφαλώς, το χριστιανικό στοιχείο του Αργυροκάστρου δεν ήταν ούτε τότε (το 1905) αλλά ούτε και τώρα εξ’ ολοκλήρου ελληνικό, αλλά τα λόγια του Πρόξενου είναι πλήρως ευθυγραμμισμένα με την ελληνική προπαγάνδα, η οποία έχριζε Έλληνα τον κάθε χριστιανό ορθόδοξο που ζούσε στη νότια Αλβανία.
Χαρακτηριστικές είναι και οι οδηγίες που έδινε το Υπουργείο Εξωτερικών στον Νομάρχη Κέρκυρας, όταν τον Μάιο του 1911: «Καθ’ όσον αφορά την Αλβανίαν, επειδή εν τη χώρα ταύτη δεν δυνάμεθα να έχωμεν ιδίας βλέψεις, το κύριον ημών μέλημα είναι να εργαζώμεθα αθορύβως και δεξιώς παρά τοις Αλβανοίς ίνα εδραιώσωμεν παρ’ αυτοίς την προς ημάς πεποίθησιν και ότι το μόνον έθνος μετά του οποίου δέον να συμπράξωσι και συνεννοηθώσιν είνε το Ελληνικόν, το οποίον κοινά προς αυτούς έχει τα συμφέροντα.» (Α.Υ.Ε., 1911, 34.1, Υπουργείον Εξωτερικών προς τον Νομάρχην Κερκύρας, Αθήνα, 23 Μαΐου 1911.)
Αθόρυβα λοιπόν και πολύ προσεκτικά θα έπρεπε να εργάζωνται οι Έλληνες, ώστε να εξελληνίσουν τους Αλβανούς. Αν και δεν αναφέρονται ανοιχτά στον πρόθεση τους για τον εξελληνισμό, παρόλα αυτά αυτό εννοεί, όπως είδαμε και στα παραπάνω αποσπάσματα.
Ας δούμε κάτι που συνέβη μερικούς μήνες πριν. Ο πρόεδρος της οργάνωσης Ομόνοια, Λεωνίδας Παπάς, έστειλε επιστολή διαμαρτυρίας στον Έλληνα Υπουργό Εξωτερικών, Νίκο Κοτζιά, όπου του έγραψε τα εξής:
«Προς
Αξιότιμο Υπουργό Εξωτερικών της Ελλάδος
κ. Νίκο Κοτζιά
Κύριε Υπουργέ!
Με την παρούσα θα ήθελα να εκφράσω την έντονη δυσαρέσκεια μου για ένα θέμα που προέκυψε το τελευταίο διάστημα με την Μεταφραστική Υπηρεσία του Υπουργείου Εξωτερικών. Πολλοί συμπατριώτες μας εξέφρασαν την δυσφορία τους για το γεγονός ότι η μετάφραση των (ελληνικών) ονομάτων τους από τα αλβανικά έγγραφα αντιμετωπίζονται ως ξένα, νομιμοποιώντας έτσι την βάρβαρη αλλοίωση των ονομάτων μας που μας έκανε το αλβανικό κράτος.
Ενδεικτικά σας αναφέρω:
Ο Λευτέρης που στην Αλβανικά γράφτηκε Lefter πρέπει να μεταφραστεί (σύμφωνα με τη Μεταφραστική Υπηρεσία Λεφτέρ.
Η Eleni (Ελένη) – πρέπει να γίνει Ελένι.
Ο Aristidh (Αριστείδης) – πρέπει να γίνει Αριστίδ.
Ο Sokrat (Σωκράτης) – πρέπει να γίνει Σοκράτ.
Ο Foti (Φώτιος) – πρέπει να γίνει Φότι.
Κ. Υπουργέ,
Αυτό δεν είναι μόνο παράλογο αλλά και αντεθνικό!
Άλλωστε ο Νόμος 4251/2014, άρθρο 142, δίνει τη δυνατότητα όχι μόνο της σωστής απόδοσης των ελληνικών ονομάτων αλλά (εφόσον ο ενδιαφερόμενος το επιθυμεί) και τον εξελληνισμό κάποιων παρεμφερή ονομάτων όπως το Gjergji (Γκέργκι) σε Γεώργιος ή Kola (Κόλα) σε Νικόλαος.
Ευελπιστώντας στη δική σας ευαισθησία, αναμένουμε την παρέμβαση σας για τη διευθέτηση του θέματος.
Με εκτίμηση!
Λεωνίδας Παππάς
Γενικός Πρόεδρος Δ.Ε.Ε.Ε.Μ «ΟΜΟΝΟΙΑ»»
Ποια είναι η Δ.Ε.Ε.Ε.Μ. Ομόνοια; Η Δημοκρατική Ένωση Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας Ομόνοια ή σκέτο Ομόνοια, είναι ένας πολιτικός και πολιτισμικός οργανισμός της ελληνικής μειονότητας της Αλβανίας. Η οργάνωση ιδρύθηκε το 1991, μετά την κατάρρευση του τότε καθεστώτος, στο χωριό Δερβιτσάνη (Derviçan), από μέλη της εθνικής ελληνικής μειονότητας. Στις βουλευτικές εκλογές του 1991, συμμετείχε ως κόμμα στις αλβανικές βουλευτικές εκλογές, με το όνομα Δημοκρατική Ένωση της Ελληνικής Μειονότητας, κερδίζοντας 5 έδρες στο αλβανικό κοινοβούλιο (250 τότε μελών). Στις εκλογές του 1992 απαγορεύτηκε η συμμετοχή της στις βουλευτικές εκλογές, και έτσι στις επόμενες εκλογές ιδρύθηκε και συμμετείχε το Κόμμα Ένωσης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ή Κ.Ε.Α.Δ (στα αλβανικά Partia Bashkimi për të Drejtat e Njeriut ή P.B.D.NJ), που εκφράζει ή τουλάχιστον μέχρι πριν μερικά χρόνια εξέφραζε την ελληνική μειονότητα και κάποιες άλλες μικρές μειονότητες.
Την Κυριακή 11 Ιανουαρίου 2015 στους Αγίους Σαράντα, ύστερα από ψηφοφορία των μελών, εκλέχτηκε νέος πρόεδρος της Ομόνοιας ο Λεωνίδας Παππάς από το χωριό Αλύκο των Αγίων Σαράντα.
Τι είπε λοιπόν ο Παππάς στην επιστολή που έστειλε στον Υπουργό Εξωτερικών της Ελλάδας; Καταρχάς, αντιλαμβάνομαι το δικαίωμα κάποιου να γράφει όπως επιθυμεί το όνομα του, ως εκ τούτου θα συμφωνήσω σε αυτό το σκέλος με τον Παππά. Μπορώ να αντιληφθώ την αδικία που αισθάνεται κάποιος, όταν θεωρεί ότι αλλοιώνονται τα προσωπικά του στοιχεία. Ωστόσο, θέλω να παραμείνω ιδιαίτερα σε ένα σημείο της επιστολής αυτής, στο σημείο όπου λέει «Άλλωστε ο Νόμος 4251/2014, άρθρο 142, δίνει τη δυνατότητα όχι μόνο της σωστής απόδοσης των ελληνικών ονομάτων αλλά (εφόσον ο ενδιαφερόμενος το επιθυμεί) και τον εξελληνισμό κάποιων παρεμφερή ονομάτων όπως το Gjergji (Γκέργκι) σε Γεώργιος ή Kola (Κόλα) σε Νικόλαος.» Αυτή η παράγραφος φανερώνει νομίζω ποιες είναι οι πραγματικές επιδιώξεις της Ομόνοιας και των ελληνικών προσπαθειών, ο εξελληνισμός.
Δημοσίευση σχολίου