του Μελέτη Η. Μελετόπουλου*
Σύμφωνα με το γνωστό ανέκδοτο, ο ιδιοκτήτης ενός εστιατορίου παρακολουθεί μία τεράστια διαδήλωση 100.000 ανέργων.
Κάποια στιγμή αποφασίζει να συμβάλει στην αντιμετώπιση του προβλήματος. Σταματάει, λοιπόν, τυχαία έναν άνεργο διαδηλωτή από το πλήθος και προσφέρεται να τον προσλάβει στο εστιατόριό του. Οπότε αυτός ενοχλημένος γυρίζει και του λέει: “Άνθρωπέ μου, από 100.000 εμένα διάλεξες;”
Η συντριπτική παρουσία σήμερα της κυκλικής ανεργίας (αυτής δηλαδή που οφείλεται στην ύφεση, στην πτώση της ζήτησης και στο κατά συνέπεια κλείσιμο χιλιάδων επιχειρήσεων) αποκρύπτει την ταυτόχρονη παρουσία και άλλων, πιό περίπλοκων και σκοτεινών μορφών ανεργίας: οι ανεργιολόγοι έχουν εστιάσει τα τελευταία χρόνια την προσοχή τους στην λεγόμενη ψευδο-ανεργία. Αυτή είναι, με δυό λόγια, η αεργία μεταμφιεσμένη σε ανεργία.
Υπάρχουν διάφοροι δείκτες που μετρούν την ψευδο-ανεργία. Ένας είναι η σύγκριση του αριθμού των εγγεγραμμένων στον ΟΑΕΔ με τον αριθμό αυτών που αποδέχθηκαν μία προσφερόμενη θέση εργασίας και που παρέμειναν σ’ αυτήν εύλογο χρονικό διάστημα. Yπάρχουν πολλοί ακόμη, που δεν μπορούν να αναπτυχθούν εδώ. Το ζητούμενο είναι το ποσοστό των ανέργων που είναι άνεργοι, επειδή κατά βάσιν προτιμούν να είναι άνεργοι.
Γιατί κάποιος προτιμά να μένει άνεργος; Οι ειδικοί απαντούν: διότι επιλέγει την μερική, στοιχειώδη έστω ικανοποίηση των αναγκών του από άλλες πηγές, όπως η οικογένεια και το επίδομα ανεργίας. Αυτοί οι δύο παράγοντες λειτουργούν ως προσωρινές (στην πραγματικότητα παρατεινόμενες επ’αόριστον) «λύσεις». Που επιτρέπουν στον άνεργο να απορρίψει μία εξαρτημένη και δεσμευτική θέση εργασίας. Τα δε υψηλά ποσοστά ανεργίας που καταγράφονται στατιστικά, τον διευκολύνουν να «συσκευάσει» την δική του αεργία ως ανεργία, εντάσσοντάς την στην γενική κατάσταση.
Ένα αδιευκρίνιστο αλλά υπαρκτό μέρος των ανέργων στην Ελλάδα σήμερα, εντάσσεται σε αυτήν την κατηγορία. Άλλωστε, η ισχυρή οικογενειακή προστασία και τα επιδόματα καλύπτουν, ιδίως σε νεώτερες κατηγορίες ανέργων, το σύνολο ή σχεδόν το σύνολο των βασικών αναγκών του ανέργου.
Αυτό εξηγεί εν μέρει και την πολιτική απάθεια τόσων εκατομμυρίων ανέργων, που διέψευσε επί ελληνικού εδάφους την προφητεία του Μαρξ ότι το σύστημα θα ανατραπεί από τον «εφεδρικό επαναστατικό στρατό ανέργων».
Δεν είναι αναγκαστικά κάποια οκνηρία, που λειτουργεί ως αντικίνητρο στην ανεύρεση εργασίας. Υπάρχουν άλλες παράμετροι, όπως η αναντιστοιχία των προσφερομένων θέσεων εργασίας προς τα προσόντα και τις σπουδές του ανέργου, ο ορισμός της έννοιας της εργασίας ως απασχόλησης γραφείου, η εμμονή στον τριτογενή τομέα κλπ.
Μην υποτιμούμε και το τεράστιο νεοελληνικό Εγώ, που διογκώθηκε υπέρμετρα στα χρόνια της Μεταπολίτευσης λόγω του υπερκαταναλωτισμού και της εξάλειψης των παραδοσιακών ελληνικών αρετών της πειθαρχίας, της λιτότητας και της εργατικότητας. Πολλοί σημερινοί νέοι δεν αντέχουν οποιαδήποτε εργασιακή πίεση ή προθεσμία, ενώ εκλαμβάνουν την ιεραρχία και την διατεταγμένη υπηρεσία ως προσβολή της προσωπικότητάς τους και μείωση της αυτονομίας τους.
Κατά την Μεταπολίτευση, οι εργασιακές αξίες υπονομεύθηκαν από ένα καθεστώς που προήγαγε την κερδοσκοπία και την διαπλοκή, γραφικοποίησε το εργασιακό ήθος και ανέδειξε ως πρότυπο το «λαμόγιο». Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι την χώρα κυβέρνησαν διαδοχικά ανεπάγγελτοι πρωθυπουργοί και υπουργοί.
Πρόταση: το επίδομα εργασίας να αντικατασταθεί από Έμμισθη Κοινωνική Υπηρεσία. Δηλαδή τα 360 ευρώ του επιδόματος ανεργίας να παύσουν να είναι επίδομα, δηλαδή ελεημοσύνη προς τον άνεργο. Και το ίδιο ποσόν να δίδεται στον άνεργο μόνον ως μισθός για καθημερινή τετράωρη απασχόληση στο κράτος, στην τοπική αυτοδιοίκηση, στην εκπαίδευση (π.χ. φύλαξη σχολικών κτιρίων) και στις ένοπλες δυνάμεις. Αυτό θα δώσει στον άνεργο εργασία, αξιοπρέπεια και την αίσθηση ότι αποτελεί κανονικό μέλος του κοινωνικού συνόλου.
Δημοσιεύθηκε στην πρωινή εφημερίδα “Kontra News” το Σάββατο, 18.1.2014.
* Ο Μελέτης Η. Μελετόπουλος είναι Διδάκτωρ Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών Πανεπιστημίου Γενεύης.
Ἀντίβαρο
0 σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου