Ο Θεόδωρος Καρυώτης απαντά στον μεγάλο μουσουργό: Ο Μίκης Θεοδωράκης, η ΑΟΖ και το μοίρασμα με την Τουρκία

Το σκέφτηκα πάρα πολύ πριν αποφασίσω να σχολιάσω τις θέσεις του Μίκη Θεοδωράκη σχετικά με τα νησιά, την ΑΟΖ και τους υδρογονάνθρακες, όπως τις εξέφρασε με πρόσφατη δημοσίευση του.

Τον είχα επισκεφτεί, πριν μερικά χρόνια, σε ένα ταξίδι μου από την Ουάσιγκτον στην Αθήνα και ένοιωσα ιδιαίτερη συγκίνηση για την κατανόηση και αγάπη που έδειξε για την ΑΟΖ. Αλλά σήμερα αισθάνομαι την ανάγκη να παρέμβω ξεκινώντας με μια σύντομη αναδρομή στο Δίκαιο της Θάλασσας.

Η γαλάζια θάλασσα αυτού του χάρτη είναι η θάλασσα που ανήκει στην Τουρκία με βάση την Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS 1982). H Τουρκία στην θάλασσα που της ανήκει δεν έχει ανακαλύψει υδρογονάνθρακες και για αυτό απαιτεί από την Ελλάδα και την Κύπρο να μοιραστούν τον πλούτο τους μαζί της! Σήμερα 138 κράτη έχουν ανακηρύξει ΑΟΖ, αλλά κανένα από αυτά τα κράτη δεν ζητούν να μοιραστούν την ΑΟΖ γειτονικών κρατών.

Θα αναφερθώ τώρα στο αρχικό σας δημοσίευμα καθώς και στην απάντησή σας προς τον δημοσιογράφο Μιχάλη Ιγνατίου. Το 1973 οι ηλίθιοι χουντικοί συνταγματάρχες, που κυβερνούσαν τότε την πατρίδα μας, διέδωσαν σε όλο τον κόσμο ότι η Ελλάδα θα γίνει μια πολύ πλούσια χώρα, διότι ανακαλύψαμε τεράστιες ποσότητες πετρελαίου στο βόρειο Αιγαίο. Μέχρι εκείνη την ημέρα, κύριε Θεοδωράκη, δεν υπήρχε καμμία ένταση με την Τουρκία σε σχέση με το Αιγαίο Αρχιπέλαγος, που θεωρείτο ελληνική θάλασσα. Αλλά από εκείνη την ημέρα άρχισαν οι τουρκικές παραβιάσεις του εναέριου χώρου μας και της αιγιαλίτιδας ζώνης μας που συνεχίζονται μέχρι σήμερα.

Αναφέρετε σε κάποιο σημείο του άρθρου σας: «Από το 2012 μαζί με τους συνεργάτες μου στη ΣΠΙΘΑ προβάλαμε πρώτοι εμείς τις μελέτες των Αντώνη Φώσκολου, Θεόδωρου Καρυώτη, Ηλία Κονοφάγου, Νίκου Λυγερού και άλλων για την ύπαρξη μεγάλου υποθαλάσσιου πλούτου που κρύβεται στην Ανατολική Μεσόγειο και καλέσαμε την Κυβέρνηση να κηρύξει την ελληνική Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ), ώστε να διαφυλαχθούν τα κοιτάσματα που ανήκουν στην Ελλάδα και που η αξία τους υπολογίζεται σε πολλά τρισεκατομμύρια ευρώ.»

Γιατί αυτή η σπουδή για «πολλά τρισεκατομμύρια ευρώ»; Μέχρι σήμερα δεν έχουμε ανακαλύψει ούτε ένα κυβικό πόδι φυσικού αερίου. Από την πρώτη ημέρα (1982) που ασχολήθηκα με την ΑΟΖ, απέφυγα να αναφερθώ στις ποσότητες των υδρογονανθράκων που βρίσκονται στην ΑΟΖ μας υπολογίζοντας πάντα την αντίδραση της Τουρκίας. Σε ένα άλλο σημείο γράφετε: «Γιατί καμμιά ελληνική κυβέρνηση δεν τολμά να ανακηρύξει την ελληνική ΑΟΖ;

Εγώ πιστεύω ότι δεν μας το επιτρέπουν οι ΗΠΑ και η Ευρώπη.» Εδώ έχετε απόλυτο δίκαιο. Μία από τις πιο σημαντικές δηλώσεις, από αμερικανικής πλευράς, έγινε στις 27 Ιουλίου 2011 από τον βοηθό υπουργό Εξωτερικών Φίλιπ Γκόρντον, ο οποίος, σε συνάντησή του με δημοσιογράφους στην Αθήνα, ξεκαθάρισε ωμά: «Πιστεύω ότι είναι σημαντικό να αποφεύγονται μονομερή βήματα.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες αναγνωρίζουν τα δικαιώματα των χωρών για την ανακήρυξη αποκλειστικών οικονομικών ζωνών, αλλά… δεν νομίζουμε ότι θα ήταν προς το συμφέρον της Ελλάδος να το πράξει χωρίς πλήρη συνεργασία με τους γείτονές της, της Τουρκίας συμπεριλαμβανομένης».

Αυτή η θέση της αμερικανικής κυβέρνησης, κύριε Θεοδωράκη, δεν έχει αλλάξει μέχρι σήμερα. Θα συμφωνήσω μαζί σας ότι η ανακήρυξη της ελληνικής ΑΟΖ και η εκμετάλλευση των υποθαλάσσιων κοιτασμάτων είναι πολύπλοκη υπόθεση.

Διαφωνώ όμως με το πιο μακροσκελές μέρος του σκεπτικού σας: «Η δική μου άποψη είναι ότι η Τουρκία περιβάλλεται από τη θάλασσα και αισθάνεται ασφυξία όταν για τον άλφα ή βήτα λόγο υπάρχουν ουσιαστικά εμπόδια όπως είναι τα νησιά μας, που ακυρώνουν τη συμμετοχή της στην εκμετάλλευση του υποθαλάσσιου πλούτου, πράγμα που θα επιθυμούσε ως χώρα περιβαλλόμενη από θάλασσα.

Θυμάμαι ότι ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, που ήταν υπέρμαχος της ελληνοτουρκικής φιλίας, μου έλεγε ότι οι Τούρκοι αισθάνονται όπως θα αισθανόμασταν κι εμείς εάν η Σαλαμίνα και η Αίγινα ήταν τουρκικά νησιά. Θεωρώ λοιπόν, ότι θα πρέπει να κατανοήσουμε αυτή την ασφυξία της Τουρκίας και συζητώντας μαζί της να καταλήξουμε σε μια ρεαλιστική λύση, σε μια συμφωνία των δύο πλευρών που να ξεπερνά τους τύπους και να λαμβάνει υπ’ όψιν το γεγονός ότι η Τουρκία ασφυκτιά και απειλεί, με αποτέλεσμα να μένει ανεκμετάλλευτος ο υποθαλάσσιος πλούτος.

Αλλωστε ο πλούτος αυτός είναι τόσο μεγάλος, ώστε αξίζει τον κόπο να προσπαθήσουμε να μεταβάλουμε την Τουρκία από ανταγωνιστή σε συνεταίρο. Οσο για τα ποσοστά του ενός και του άλλου, αυτά θα είναι το αποτέλεσμα διαπραγματεύσεων που θα γίνουν με γνώμονα το διεθνές δίκαιο αλλά και την κοινή λογική που θα εμπνέεται τόσο από το αίσθημα δικαιοσύνης όσο και από τον ωμό ρεαλισμό. Αυτό το θεωρώ πολύ προτιμότερο για τα ελληνικά συμφέροντα από τη δημιουργία μετώπου εναντίον της Τουρκίας με κίνδυνο μια πολεμική σύρραξη που θα την πληρώσουν οι λαοί και από τις δυο όχθες του Αιγαίου.»

Οι αντιπροσωπείες της Ελλάδας και της Κύπρου πολέμησαν σθεναρά στην Διάσκεψη του ΟΗΕ για την δημιουργία του συντάγματος των Θαλασσών και Ωκεανών,  που αποτελούν το 71% της έκτασης του πλανήτη Γη. Βεβαίως δεν μπορούμε να αλλάξουμε ούτε το  Δίκαιο της Θάλασσας ούτε και την γεωγραφία.

Οι Τούρκοι, από το 1922 θεωρούσαν ότι είχαν μεγάλες ακτές, αλλά δεν διέθεταν μεγάλη θάλασσα και μετά το 1982 συνειδητοποίησαν ότι η θάλασσά τους περιορίστηκε και άλλο.

Εκείνη την χρονιά, με την UNCLOS θεμελιώθηκε η νέα έννοια του Δικαίου της Θάλασσας, η Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ), που περιόριζε και άλλο την θάλασσά τους στην Ανατολική Μεσόγειο,  όπως φαίνεται καθαρά στον χάρτη με την ΑΟΖ της Τουρκίας. Έτσι επιδόθηκαν σε έναν επικίνδυνο ρητορικό πόλεμο, εκτός δύο θερμών εξαιρέσεων (1987 και 1996), αλλά από το 2018 άρχισαν να προβάλουν και παρανοϊκές απαιτήσεις που σίγουρα θα συνεχιστούν και στο μέλλον.

Στην δεύτερη επιστολή σας αναφερθήκατε στον Μιχάλη Ιγνατίου που σας είχε απαντήσει: «Ο διάσημος μουσικοσυνθέτης μηδένισε όλα όσα έλεγε προηγουμένως για την ΑΟΖ, όταν είχε παρασυρθεί από τον ενθουσιασμό όλων στην Ελλάδα. Βέβαια, αν άκουγαν τον καθηγητή Θεόδωρο Καρυώτη, τον οποίο αναφέρει ο κ. Θεοδωράκης, η θέση της Ελλάδας θα ήταν διαφορετική. Πολλοί το πιστεύουμε, αλλά οι αρμόδιες ελληνικές κυβερνήσεις έδειξαν δειλία.»  Και του απαντήσατε: «Τι σχέση έχουν ο Ερντογάν και ο Ακιντζί με τη δική μου σκέψη, το ήθος και τον πατριωτισμό μου;

Και από πού προκύπτει ότι προτείνω να μοιραστούν στην Κύπρο τα όποια έσοδα 50%-50%; Το μερίδιο των δύο πλευρών υποθέτω ότι πρέπει να είναι ανάλογο με τον πληθυσμό κάθε πλευράς. Νομίζω ακόμη ότι δεν είμαι απλώς πατριώτης μαχητής, αλλά ταυτόχρονα και προπαντός υπεύθυνος όταν πρόκειται για τα συμφέροντα του ελληνικού λαού και του Eλληνισμού.” Ουδείς διανοήθηκε να αμφισβητήσει το ήθος και τον πατριωτισμό σας. Εκεί που διαφωνούμε κάθετα είναι με την θέση σας να μοιραστούμε τον πλούτο μας με τους Τούρκους.

Είπατε: «Το μερίδιο των δύο πλευρών υποθέτω ότι πρέπει να είναι ανάλογο με τον πληθυσμό κάθε πλευράς.» Αποστομωτική απάντηση σε αυτή τη θέση έχει δώσει, πολλά χρόνια πριν, ο Κύπριος Πρέσβης Ανδρέας Ιακωβίδης με πολύτιμη εμπειρία στο Δίκαιο της Θάλασσας: «O φυσικός πλούτος μιας χώρας ανήκει στη διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση της χώρας και αυτό συμβαίνει παντού στον κόσμο. Δεν εγείρεται θέμα να ανήκει σε “κοινότητες” μόνο στην Κύπρο.

Η ΑΟΖ ανήκει σε κράτη, με κυβέρνηση που τυγχάνει διεθνούς αναγνώρισης, ως η Κυπριακή Δημοκρατία. Δεν είμαι ενήμερος για κανένα προηγούμενο άλλου κράτους, όπου οι θαλάσσιες ζώνες δικαιοδοσίας (τα χωρικά ύδατα, ή συνορεύουσα ζώνη, ή ΑΟΖ, ή ηπειρωτική υφαλοκρηπίδα) ανήκουν σε εθνότητες ή κοινότητες ή μειονότητες.

Παράδειγμα οι γειτονικές μας χώρες, όπως η Αίγυπτος, ο Λίβανος, το Ισραήλ, ή μακρινές χώρες, όπως η Ινδία, όλες έχουν μειονότητες και όμως δεν εγείρεται θέμα να μην ανήκουν οι ζώνες θαλάσσιας δικαιοδοσίας στο κράτος και στην κυβέρνησή του». Βάσει του δικού σας σκεπτικού πρέπει και οι Αμερικανοί να μας διαβεβαιώσουν ότι τους υδρογονάνθρακές τους θα απολαύσουν όχι μόνο οι Λευκοί αλλά και οι Μαύροι, οι Λατίνοι και οι γηγενείς Ινδιάνοι στις ΗΠΑ!

Ζητώντας να μοιραστούμε τους υδρογονάνθρακες μας με την Τουρκία, σίγουρα γνωρίζετε ότι οι πρώτοι διδάξαντες ήταν οι Αμερικανοί και όπως έχω επανειλημμένα γράψει, δεν έχουν αλλάξει τακτική για δεκαετίες τώρα και χρησιμοποίησαν την λέξη «συνεκμετάλλευση» για πρώτη φορά το 1975.

Οι ΗΠΑ ζήτησαν τότε από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή να ξεκινήσει συνομιλίες για συνεκμετάλλευση του Αιγαίου αλλά αυτός αρνήθηκε, μια στάση που τους ενόχλησε σφόδρα. Αργότερα, οι Αμερικανοί ζήτησαν το ίδιο από τον Ανδρέα Παπανδρέου, αλλά και αυτός αρνήθηκε.

Όπως βλέπετε και οι δυο μεγάλοι πολιτικοί άνδρες που εκτιμάτε, αρνήθηκαν να υποκύψουν στις αμερικανικές πιέσεις. Είναι προφανές ότι ορισμένα σενάρια επανέρχονται. Κάτι τέτοιο ίσως να ήταν δυνατόν μόνο μετά από οριοθέτηση και μόνο σε περιοχές που συνορεύουν. Αυτό ακριβώς έχουν πράξει η Κύπρος και το Ισραήλ στο οικόπεδο «Αφροδίτη».

Οι Αμερικανοί δεν ζητούν συνεκμετάλλευση σε περιοχές που οι ΑΟΖ των δύο κρατών συνορεύουν, που θα ήταν κάτι λογικό, αλλά ζητούν να υπάρξει συνεκμετάλλευση σε όλη την ανατολική Μεσόγειο, κάτι που αποτελεί, για να μη χρησιμοποιήσω κάποια άλλη έκφραση, παγκόσμια πρωτοτυπία.

ΑΠΟ ΤΟ HELLASJOURNAL.COM