Λεφτά για πέταμα. Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για την Ενεργειακή διασύνδεση Ελλάδας-Κύπρου- Ισραήλ

του Λουκά Σπηλιωτόπουλου, Managing Director, Lancaster Private Equity

Ξέρετε τι είναι τα ΥΚΩ που πληρώνουμε; Είναι η χρηματοδότηση των μη διασυνδεδεμένων νησιών και κυρίως της Κρήτης. Συνολικά όλοι οι Έλληνες καταναλωτές ρεύματος ακόμα και σήμερα πληρώνουμε ετησίως €750[1] εκατομμύρια σε Υπηρεσίες Κοινής Ωφέλειας (ΥΚΩ) μέσω του λογαριασμού ρεύματος. Από τα €750, τα €500 εκατομμύρια τα πληρώνουμε μόνο για την Κρήτη. Δηλαδή επιδοτούμε την Κρήτη να καίει πετρέλαιο για να παράγει ρεύμα. Γιατί καίει πετρέλαιο; Γιατί ακόμα και σήμερα δεν έχουμε συνδέσει την Κρήτη στην πρίζα. Η λύση είναι να συνδέσουμε το νησί με το ηπειρωτικό μας σύστημα δηλαδή την Κρήτη με την Πελοπόννησο και κατόπιν την Κρήτη με την Αττική.

Η Πελοπόννησος είναι μεν πιο κοντά και άρα πιο εύκολο τεχνικά να συνδεθεί, αλλά το ρεύμα που μπορεί να εξάγει η Πελοπόννησος δεν μπορεί να καλύψει ούτε τις μισές ανάγκες της Κρήτης. Ευτυχώς βέβαια που έστω η μικρή διασύνδεση της Κρήτης έχει αρχίσει να κατασκευάζεται με ορίζοντα ολοκλήρωσης τα μέσα του 2020 και άρα όταν η μικρή αυτή διασύνδεση ηλεκτριστεί θα γλυτώσουμε ετησίως 175 εκατομμύρια από τα 500 εκατομμύρια που πληρώνουμε ετησίως για το πετρέλαιο που καίει η Κρήτη.

 Μικρή διασύνδεση Κρήτης – Πελοποννήσου:

• Υποβρύχιο καλώδιο (με αγωγό εναλλασσόμενου ρεύματος τάσης 150kV) μήκους 132χλμ, που θα “προσαιγιαλωθεί” στην περιοχή «Νοπήγια» στον κόλπο του Κισσάμου, για να ακολουθήσει στη συνέχεια υπόγεια διαδρομή μήκους 32 χιλιομέτρων κατά μήκος του Βόρειου οδικού άξονα Κρήτης έως τον υποσταθμό της ΔΕΗ στην Ξυλοκαμάρα Χανίων.
• Το μέγιστο βάθος πόντισης των καλωδίων είναι 950 μέτρα, και ο συνολικός προϋπολογισμός του έργου είναι 330 εκατ. ευρώ με χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης τους 18 μήνες από την ημέρα υπογραφής.[2]

Δεν είναι όμως μόνο αυτό. Ένα μελλοντικά συνδεμένο νησί όπως η Κρήτη δεν θα μπορεί να εισάγει μόνο ενέργεια κατά τις ώρες αυξημένης κατανάλωσης. Επιπροσθέτως θα απελευθερώνει την ΡΑΕ να εγκρίνει  νέες επενδύσεις σε μονάδες παράγωγης ρεύματος από ΑΠΕ όπως είναι τα φωτοβολταϊκά. Στην Κρήτη η ωφέλιμη ενέργεια από τον ήλιο είναι 5%-15% περισσότερη σε σχέση με την ηπειρωτική Ελλάδα λόγο της γεωγραφικής της θέσης (εγγύτερα στον ισημερινό και τις κλιματολογικές συνθήκες) άρα οι επενδύσεις σε φωτοβολταϊκά γίνονται περισσότερο ελκυστικές.

• Για να μην αναφερθούμε σε αιολικά, βιομάζα και υδροηλεκτρικά που όλες μαζί οι επενδύσεις σε ΑΠΕ επιτυγχάνουν μείωση κόστους παραγωγής ρεύματος, νέες οικολογικά καθαρές επενδύσεις κατά συνέπεια χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας και το σημαντικότερο όλων, επιτυγχάνουν εκμηδενισμό της κατανάλωσης πετρελαίου για παραγωγή ρεύματος δηλαδή μηδενισμό της σημερινής σπατάλης 500 εκατ. ευρώ ετησίως που επιβαρύνουν και την τσέπη μας και το περιβάλλοντος της Κρήτης αδίκως.

Κλείνοντας αυτό το θέμα, σήμερα η κατανάλωση πετρελαίου από τις γερασμένες και μη αποδοτικές πετρέλαιο-γεννήτριες της ΔΕΗ δεν προσφέρουν καμία προστιθέμενη αξία στην Κρήτη. Αντιθέτως επιβαρύνουν το περιβάλλον της Κρήτης, και κοστίζουν 500 εκατ. Ευρώ στον Έλληνα φορολογούμενο.

• Αντιθέτως η ανάπτυξη νέων καθαρών μονάδων παραγωγής ενέργειας έχει μόνο θετικό αντίκτυπο. Είναι οικολογικά καθαρή για τις τοπικές κοινωνίες, συμφέρουσα για την ανάπτυξη νέων καλά αμειβόμενων θέσεων εργασίας και μετατρέπει την Κρήτη σε καινοτόμο χρήστη και κυρίως σε εξαγωγό καθαρής ενέργειας προς την ηπειρωτική χώρα και το εξωτερικό μέσω του υπάρχοντος ηπειρωτικού δικτύου.

Αφού λοιπόν η μικρή διασύνδεση της Κρήτης μας απαλλάξει από τα πρώτα 175 εκατ. Ευρώ απομένει να εξοικονομήσουμε τα υπόλοιπα 325 εκατ. Ευρώ τα οποία υπολογίζονται με βάση τις σημερινές ανάγκες και τρέχουσες (χαμηλές) τιμές πετρελαίου.

Μεγάλη διασύνδεση Κρήτης – Αττικής:

Έτσι στρεφόμαστε στην μεγάλη διασύνδεση της Κρήτης με υποθαλάσσιο καλώδιο 1000 μεγαβάτ (MW), 500kV το μεγάλο καλώδιο δηλαδή που θα συνδέσει την Αττική με την Κρήτη.

Σύμφωνα με τον ΑΔΜΗΕ το ετήσιο όφελος από τη μείωση των χρεώσεων ΥΚΩ εκτιμάται στα 326 εκατ. ευρώ το πρώτο έτος λειτουργίας της διασύνδεσης (2023) και θα βαίνει αυξανόμενο, φτάνοντας τα 570 εκατ. ευρώ το 2043.[3]

Αν τα δύο αυτά καλώδια (μεγάλο & μικρό) για την πλήρη διασύνδεση της Κρήτης είχαν γίνει 10 χρόνια νωρίτερα, το όφελος για τους καταναλωτές από τη μείωση των ΥΚΩ (Υπηρεσίες Κοινής Ωφελείας) θα ήταν της τάξης των 4 με 5 δισ. ευρώ[4].

Τα €500 εκατομμύρια ετησίως θυμίζω τα πληρώνουμε μόνο για την Κρήτη. Δηλαδή επιδοτούμε την Κρήτη να καίει πετρέλαιο-μαζούτ για να παράγει ρεύμα. Επειδή είναι «πολύ» δύσκολο να βάλουμε το καλώδιο στην πρίζα. Να συνδέσουμε δηλαδή την Κρήτη με το ηπειρωτικό σύστημα της χώρας.

• Το καλώδιο Αττική – Κρήτη κοστίζει περίπου €1δις.
• Έρχεται η ΕΕ και λέει, «αν το εντάξετε σε  (ΕΚΕ) Έργο Κοινού Ενδιαφέροντος (PCI) Project Common Interest Ιταλία – Ελλάδα – Κύπρο – Ισραήλ[5] (6δις έργο) θα λάβετε 30% έως 50% επιδότηση (δωρεάν λεφτά) γιατί συνδέετε κράτη μεταξύ τους«.

Να σημειώσουμε για την ιστορία, ότι όλοι οι Έλληνες Πρωθυπουργοί από το 2013 μέχρι και σήμερα στήριξαν και ο σημερινός πρωθυπουργός μαζί με τον πρόεδρο της Κύπρου ακόμα και σήμερα επισήμως στηρίζουν την διασύνδεση Αττικής – Κρήτης σαν Έργο Κοινού Ενδιαφέροντος.

Ωστόσο, ο κύριος Υπουργός Ενέργειας πρόσφατα επιλέγει να αλλάξει πορεία από τις προηγούμενες κοινές γραπτές αποφάσεις και να προτάξει διάφορες δικαιολογίες υπέρ της εθνικοποίησης του έργου. Όπως ότι το μεγαλύτερο εθνικό έργο της χώρας πρέπει να παραμείνει υπό Ελληνική ιδιοκτησία και μετοχική δομή.

Προσέξτε όμως διότι δεν υφίσταται τέτοιο θέμα. Ο Φορέας Υλοποίησης έχει γραπτώς αποδεχτεί εξ’ αρχής και εξακολουθεί να αποδέχεται τη μετοχική δομή (51% ΑΔΜΗΕ, 39% EuroAsia Interconnector και 10% τρίτοι επενδυτές).

Όσον αφορά το ιδιοκτησιακό καθεστώς, ο Φορέας Υλοποίησης είχε αποδεχτεί εξ’ αρχής και εξακολουθεί να αποδέχεται την πλήρη μεταβίβαση της διασύνδεσης Κρήτης-Αττικής στον ΑΔΜΗΕ  αμέσως μετά την ηλέκτριση της, δηλαδή το 2022[6].

Συμπεράσματα:

Η διαφωνία έγκειται στην «κατοχύρωση τεχνικών προδιαγραφών και διαδικασιών προκήρυξης που θα διασφαλίζουν τη διαλειτουργικότητα του συνολικού έργου»

Δηλαδή δεν μπορεί ή δεν θέλει η σημερινή Ελληνική ηγεσία να συζητήσει και να συμφωνήσει σε κοινά αποδεχτό τρόπο διαδικασίας προκήρυξης του έργου καθώς και στις προδιαγραφές που θα διασφαλίσουν το προφανές.

Την διαλειτουργικότητα του συνολικού έργου.

Δηλαδή από την Ιταλία στην Ελλάδα, στην Κύπρο και στην συνέχεια στο Ισραήλ το καλώδιο πρέπει να έχει κοινές προδιαγραφές. Αυτό το απαραίτητο σημείο συμφωνίας ίσως ο στρατηγικός μέτοχος του ΑΔΜΗΕ (η Κινεζική State Grid δηλαδή με 24%) να έχει conflict of interest. Δηλαδή, πιθανόν το Εθνικό συμφέρον της Ελλάδας και της Κύπρου να μην ταυτίζεται με το οικονομικό συμφέρον της Κινεζικής State Grid που πιθανόν χρησιμοποιώντας την τοπική θυγατρική της, τον «Ελληνικό» ΑΔΜΗΕ σαν όχημα να προσπαθήσει να επιβάλει τις Κινέζικες προδιαγραφές σε ένα τεράστιο έργο Ευρωπαϊκής υποδομής που θα συνδέσει τουλάχιστον 4 κράτη οδηγώντας τους Κινέζους στην πόρτα της κεντρικής Ευρώπης.

• Μεγάλες μπουκιές για τον «Ελληνικό» ΑΔΜΗΕ ($0.5δις κεφαλαιοποίηση) αλλά όχι τόσο μεγάλες μπουκιές για την State Grid Corporation of China. ($363.1δις κεφαλαιοποίηση και 913.546 εργαζομένους (περισσότερους από τον συνολικό πληθυσμό της Κύπρου.)
• Πολύ μεγάλα τα Κινεζικά συμφέροντα αλλά ποιος θα υπερασπιστεί τα δικά μας Εθνικά και άρα Ευρωπαϊκά συμφέροντα;
• Για να είμαστε ξεκάθαροι για το management του ΑΔΜΗΕ: ο CFO, ο Deputy CEO καθώς και ακόμα τέσσερα από τα εννέα μέλη Διοικητικού συμβουλίου ορίζονται από τους Κινέζους σύμφωνα με την συμφωνία εξαγοράς. Οι υπόλοιποι ορίζονται από το Ελληνικό Δημόσιο.[7]

Το Ελληνικό Υπουργείο Ενέργειας σήμερα λέει όχι στην επιδότηση της ΕΕ, θα το πληρώσουμε μόνοι μας ως εθνικό έργο και θα πετάξουμε στα σκουπίδια την ευκαιρία της επιδότησης που μας δίνεται. Γιατί θέλουμε να το αναθέσουμε με τις δικές μας προδιαγραφές, διαλέγουμε να μη συμφωνήσουμε σε κοινές προδιαγραφές που θα εξασφάλιζαν την δια λειτουργικότητα και άρα την συμβατότητα με τα υπόλοιπα τμήματα του ΕΚΕ έργου αυτού (Κρήτη – Κύπρος και Κύπρος – Ισραήλ).

• Θα πάρουμε  βέβαια και την Κύπρο στον λαιμό μας γιατί θα την απομονώσουμε ενεργειακά,  βούτυρο στο ψωμί της Τουρκίας για να συνδέσει (με ένα εύκολο, γρήγορα κατασκευάσιμο, μικρής απόστασης καλώδιο) τα κατεχόμενα τις Κύπρου με την Τουρκία το οποίο θα δημιουργούσε αρνητικό προηγούμενο σε οποιαδήποτε μελλοντική πρόταση σύνδεσης της Κρήτης με την Κύπρο.

Έτσι, για τον υπόλοιπο αιώνα όταν το Ισραήλ θα εξάγει ηλεκτρική ενέργεια στην Ευρώπη δεν θα πληρώνει «διόδια» στους Έλληνες για την διέλευση αυτού του καλωδίου από την χώρα μας, αντιθέτως θα αναγκαστεί να την εξάγει μέσω Τουρκίας. Σήμερα, η Ευρωπαική Ένωση μας επιδοτεί με €350[8] εκ. για να λύσουμε το πρόβλημα μας να κατασκευάσουμε το καλώδιο που έχουμε τόσο ανάγκη ως κομμάτι ενός σημαντικότατου Ευρωπαϊκού έργου υποδομής.

• Δηλαδή να αποσβέσουμε την επένδυση μας ακόμα πιο γρήγορα και να συνδέσουμε την απομονωμένη ενεργειακά Κύπρο και να αναβαθμίσουμε τον γεωστρατηγικό ρόλο της Ελλάδας, αλλά και να λύσουμε οριστικά το χρόνιο πρόβλημα επιβάρυνσης όλων των Ελλήνων καταναλωτών ρεύματος με €500 εκατ. ετησίως για τις ΥΚΩ της Κρήτης εξαλείφοντας αυτές τις επαναλαμβανόμενες χρεώσεις για πάντα.

Ταυτόχρονα να επωφεληθούμε από το χαμηλότερο κόστος χρηματοδότησης λόγω πρόσβασης στην ΕΤΕπ. «Εκτιμάται ότι το κόστος κατασκευής για το σκέλος του Κρήτη-Αττική θα είναι κατά €500-600εκ χαμηλότερο από το αντίστοιχο κόστος ενός εθνικού. Διευκρινίζεται ότι και η απόφαση CBCA (Cross-Boarder Cost Allocation) προβλέπει την εξασφάλιση χρηματοδότησης από το CEF (Connecting Europe Facility), αφού το εγκριθέν ποσό κατασκευής από την Ελληνική ΡΑΕ υπολείπεται κατά €350-400εκ από το πραγματικό κόστος.»[9]

Ρε παιδιά, κρίμα δεν είναι;

[1] Σταθάκης (Υπουργός Ενέργειας) https://www.ypodomes.com/index.php/all-news/item/45521-stathakis-700-800-ekat-evro-etisios-epivarynoun-tis-yko-ta-mi-diasyndedemena-nisia
[2] https://www.efsyn.gr/efkriti/oikonomia/173730_epesan-oi-ypografes-gia-ti-mikri-diasyndesi-kritis-peloponnisoy
[3] https://energypress.gr/news/sti-rae-i-prosklisi-endiaferontos-tis-ariadnis-gia-diathesi-eos-39-toy-metohikoy-kefalaioy-se
[4] Γ. Περιστέρης της ΤΕΝΕΡΓ http://www.capital.gr/epixeiriseis/3322476/g-peristeris-4-me-5-dis-euro-to-ofelos-ean-eixe-ginei-i-diasundesi-tis-kritis-prin-10-xronia

[5] https://www.euroasia-interconnector.com/wp-content/uploads/2018/02/EuroAsia_Interconnector_Project_and_Progress_Greek.pdf
[6] https://energypress.gr/news/euroasia-den-ypanahorisame-emeis-stin-elliniki-pleyra-oi-eythynes-tis-kathysterisis-gia-kalodio?sort_bef_combine=published_at%20DESC
[7] https://www.euro2day.gr/news/enterprises/article/1545983/admhe-allages-sth-dioikhsh-me-theseis–kleidia-sth.html
[8] https://energypress.gr/news/euroasia-den-ypanahorisame-emeis-stin-elliniki-pleyra-oi-eythynes-tis-kathysterisis-gia-kalodio?sort_bef_combine=published_at%20DESC
[9] https://energypress.gr/news/euroasia-den-ypanahorisame-emeis-stin-elliniki-pleyra-oi-eythynes-tis-kathysterisis-gia-kalodio?sort_bef_combine=published_at%20DESC